Ilmiy dalillarga ko‘ra, oilaviy hayotning dastlabki uch oyida ayollarning 22 foizi, birinchi yilning oxiriga kelib 42,5 foizi, yil davomida 72 foizi, 10 yil yashaganda ayollarning 89 foizi orgazmni his etadi. Ba’zi ayollar tug‘ma frigid, ya’ni jinsiy sovuq bo‘ladilar. Bunday ayollar orgazmni his eta olmaydilar. Frigidlik ko‘p hollarda jinsiy yaqinlikka va oilaviy hayotga, bola ko‘rishga mutlaqo ta’sir qilmaydi. Biroq erkak tez-tez jinsiy yaqinlik qilib turishni istasa, orgazm nimaligini tushunmaydigan ayol jinsiy yaqinlikka birmuncha befarq qaraydi va ko‘pincha uni istamaydi. Bu, o‘z navbatida, er-xotin o‘rtasiga sovuqlik solishi mumkin. Ba’zi ayollar o‘zining frigidliklarini tan olmasdan, bunda erlarini aybdor deb hisoblashadi. Bunday noto‘g‘ri fikr ba’zi (maxsus adabiyotlarii ko‘p uqib, orgazmni his etishni nihoyatda istagan) ayollarning o‘zga erkak bilan jinsiy yaqinlik qilib ko‘rishiga, eriga xiyonat qilishiga sabab bo‘lishi oilaniig buzilib ketishiga olib kelishi mumkin. Lekin ko‘pincha uzoq yillar surunkali jinsiy hayot kechirib yurishiga qaramay, bir necha yildan so‘ng ham ayol orgazmni his qilmaydigan bo‘lsa, bu endi erkakning o‘z jufti haloliga yetarlicha mehr-muhabbat kursatmayotganligini bildirgan bo‘ladi. Ba’zi erkaklar uz jufti halolini jinsiy yaqinlikka yetarlicha tayyorlamasdan turib iloji boricha tezroq hirslarini qondirishga intiladilar. Bunday erkaklar faqat o‘zlarini uylashadi, xolos. Bu, albatta, yaxshi emas. Ayol esa shahvoniy tuyg‘ulari endigina quzg‘alganicha qolib ketaveradi. Bunday ahvol doimiy ravishda davom etaveradigan bo‘lsa, ayolda nevrozlar kelib chiqishi yoki, yuqorida aytganimizdek, uni eriga hiyonat qilishgacha olib borishi mumkin. Shu sababli, mutaxassislar iborasi bilan aytganda, frigid ayollar sonini sun’iy ravishda oshiradigailar - jinsiy savodsiz, uta xudbin erkaklardir. Ba’zi erkaklar: «Jufti halolimda mayl bo‘lganidan keyin u ham lazzatlanadi», - deb uylaydilar. Ayol organizmining o‘ziga xosligi ularni mutlaqo qiziqtirmaydi, bu haqda uylab ham ko’rishmaydi. Shu bois ayol uz jufti halolining og‘ushidan istagan eng lazzatli his-tuyg‘ulardan mahrum buladi. Erkaklarning deyarli hammasida orgazm bo‘ladi, ular uchun ayollar kabi ma’lum vaqt va maxsus tayyorgarlik shart emas. Orgazm jinsiga (ayollar va erkaklar orgazmi), joyiga (klitor, qin), turiga (bir marta, ko‘p marta, qisqa muddatli, uzoq muddatli, tulqinsimon), jadalligi va ekspressivligiga (kuchsiz, o‘rta, kuchli), bosqichlariga ko‘ra (I bosqich, II bosqich, III bosqich) bo‘lishi mumkin. Ayol orgazmi bosqichlari. Jinsiga ko‘ra ayollar va erkaklar orgazmiga bo‘linishi va ularning alohida ko‘rib chiqilishi bejiz emas, chunki erkak va ayollar orgazmi bir-biridan birmuncha farq qilib, ular uziga xos xususiyatlari bilan kechadi. Ayollar orgazmi uch bosqichdan iboratdir. I bosqichda ayol qornining quyi qismida «vaznsizlik» tuyg‘ulari paydo bo’lib, bu tuyg’ular klitorga va jinsiy a’zolarning boshqa qismlariga tarqaladi. Bu bosqich bir zumda yuzaga kelib, asli guyo o‘z sezgisini yuqotgandek bo‘ladi, o‘zidan suyuqlik ketgandek his qiladi. Bu hol ayollar eyakulyatsiyasi borligidan dalolat beradi. II bosqichda ayol avval tananing toz qismida, keyin butun jinsiy a’zolari bo‘ylab yoqimli va hayotbaxsh issiqlikni his etadi; bu issiqlik shu onda butun badanga tarqaladi. Bu bosqichning oxirida o‘ziga xos turtki his etiladi va bu turtkidan so‘ng faqat jinsiy a’zolar emas, balki atrofdagi a’zolarda ixtiyorsiz ravishda muskullarning qisqarishi boshlanadi. Tug‘ruqni boshidan kechirgan ayollar bu hislarni tug‘ruqdan oldingi tulg‘oqqa uxshatadilar. Yuzaga kelgai issiqlik III bosqichda qin, bachadon, dumba muskullarining kuchli va ritmik qisqarishi bilan almashinadi. Bunday ritmik qisqarish, tibbiyot tili bilan aytganda, toz pulsatsiyasi deyiladi. Bu bosqichda ayol hayotida biror his-tuyg‘u bilan solishtirishi qiyin bo‘lgan eng kuchli va lazzatli organik hislarni sezadi. Orgazm o’z intihosiga yetadi. Toz pulsatsiyasining soniga (bitta orgazmdagi) qarab ayollar orgazmining jadalligi darajasini - kuchini aniqlash mumkin. Toz pulsatsiyasi 3-5 tagacha yetsa kuchsiz orgazm hisoblanadi, 5-8 tagacha yetsa urtacha - me’yoriy orgazm, agar toz pulsatsiyasining soni 8-12 tagacha yetsa jadal (intensiv) orgazm hisoblapadi, undan ortiq bulishi kamdan-kam uchraydi va u uta jadal orgazm hisoblanadi. Yuqoridagi bosqichlar turli obyektiv va subyektiv sabablarga ko’ra har bir ayolda turlicha bo‘lishi va bir ayolning o’zida ham har galgi jinsiy yaqinlikda bu bosqichlar bir-biridan birmuncha farqli kechishi mumkin. Masalan, ma’lum vaqt ayriliq natijasida jinsiy hayot bilan yashamagan ayol uchun yuqoridagi bosqichlar yaqqol ifodalangan shaklda o’tsa, aksincha' odatdagi jinsiy hayot bilan yashayotgan xotin uchun erining mayli bilan bo’layotgan navbatdagi jinsiy yaqinlikda bu bosqichlar nihoyatda tez utishi va chuqur his etilmasligi, tashqaridan yetarli ravishda sezilmasligi mumkin. Yoki nihoyatda ehtirosli, jinsiy ekspressiv ayol o‘zicha «odobdan emas» deb hissiyotining tashqi ifodalanishini ushlab - «tormozlab» turishi, o’zini erkin his etmasligi va natijada orgazm hislarini yetarlicha his eta olmasligi mumkin va, aksincha, o’rta ehtirosli ayol orgazm hislari bilan birga kechadigan tabiiy hislarning eriga kuchli ta’sir etishini, uning emotsional idrok kuchini oshirishini bilgan holda o’zini nihoyatda erkin tutishi natijasida eriga va o’ziga yoqimli hislarni taqdim etishi mumkin. Shuning uchun jinsiy hayotda ayol kishining eridan uyalmasligi, zini erkin tutishi, tuyg‘ulariii bemalol ifodalashi zi uchun ham, turmush o‘rtog‘i uchun ham faqat foydalidir. Ayniqsa, o‘ziga birmuncha ishonmaydigan, uzining jinsiy imkoniyatlarini o‘zgalardan kam deb hisoblaydigan ba’zi erkaklarga ayolning jinsiy yaqinlik chog‘idagi tuyg‘ularini ochiq va yetarli ravishda sezdirishi ijobiy ta’sir qilib, ularning zini tlaqonli erkak kishi sifatida idrok qilishiga, uz shaxsini tasdiqlashiga, o‘zini birmuncha mustaqil va erkin his etishiga yordam beradi. Buni ayollar yaxshi bilishlari va oilaviy hayotda, albatta, hisobga olishlari lozim. Ayolni ayol sifatida shakllantiruvchi erkak kishi bo‘lsa, uz navbatida, ba’zi erkaklarni haqiqiy erkak qiladigan yoki haqiqiy erkakni (jinsiy imkoniyatlar nuqtai nazaridan) o‘ziga ishonmaydigan, o‘zidan gumonsiraydigan, bushang erkakka aylantiradigan ayoldir. Orgazm tugagandan so‘ng ham ayol organizmi ma’lum vaqt nihoyatda quzg‘algan holatda bo‘ladi. Shuning uchun orgazmni his etib bo‘lgan ayolni erkalash, unga mehr tuyg‘ularini samimiy yo‘sinda yetkazish, uning nozikligi va go‘zalligidan samimiy xushlanish ayolda tabiiy xush-kayfiyat holatining yanada chuzilishiga (ba’zan esa hech qanday takroriy friksion harakatlarsiz orgazm hislarining takrorlanishiga) olib keladi. Buni erkak kishi bilmasa, vaziyati kelganda jufti haloliga anglata bilish, «qulog‘iga shivirlab quyish» ham ayol kishining o‘z qulidadir. Ayollarning ko‘pchiligi bitta orgazm bilan qoniqmaydilar va yana bir necha orgazmni his etish ehtiyojida bo‘ladilar. Shuning uchun ayol jinsiy qoniqmasdan turib erkak kishining tuxtab qolishi ko‘p hollarda ayolning ham holatiga soya soladi. Yo‘q, bundan kayfiyatingiz tushmasin, bu holatdan ham ustalik bilan chiqish mumkin. Erkak kechinmalarini ham anglamoq kerak. Erkak kishi o‘z orgazmidan so‘ng ma’lum vaqt «jinsiy tanaffus» qilishga ehtiyoj sezadi. Tanaffus qilmagan taqdirda ham qinning me’yoridan ortiq namlanishi va olatning ilgarigi (orgazmgacha) taranglik holatining kamayishi erkak kishining ham, ayol kishining ham lokal hislar samarasini pasaytiradi, bu esa, o‘z navbatida, ayol kishi tomonidan his etiladigan orgazm sifatiga ta’sir qiladi, hissiyotning o‘tkirligini pasaytiradi. Shu bois ayol kishi bunday paytlarda yana ham nazokatli bo‘lishi, pinhoniy tuyg‘ularini samimiy va erkin yuzaga chiqarishi, shu tuyg‘ularni jufti haloliga o‘tkaza olishi lozim. Shunda ular yana jufti halolining lazzatli og‘ushida bo‘ladilar.