Men bu saytga kirayotganimga ko'p bo'lmadi.Saytdagi ba'zi hikoyalarni o'qib odamning ko'ngli ozadi.Shuning uchun saytda yangicha hikoyalarni yozishga qaror qildim.Menimcha ijodimni qo'llab-quvvatlovchilar topiladi.Bu hikoyani men mana shu saytdagi do'stlarimizga ibrat bo'ladi deb o'ylayman. Zilolaning erkaliklari Kamolga qimmatga tushdi.Nomdor restoranda bo'lgan dabdabali to'y,Toshkentdan uch ming dollarga kelgan artist,o'n sakkizta bir xil,qora rangdagi "Captiva" mashinalarida shahar aylanish,besh yuz dollarlik nikoh ko'ylagi,ikki yuz dollarlik fotoalbom.To'ydan keyin restoranda o'tgan charlar va hokazo va hokazolar jamlanib,naqd o'n ming dollar qarz bo'lib qolishdi.To'y ularga qimmatga tushdi. -Qarzdan qutulib ketasiz,xotin yonga qoladi,-kuldi Ali "valyutchik".-Ammo kelishganimiz esingizdan chiqmasin,qarindoshligimiz haqqi,olti oy kutaman.Olti oydan keyin oyiga ming dollar qo'shib to'layverasiz,kuyov bola. Olti oyda o'n ming dollar qayerdan kelishi mumkinligini Kamol otasi va onasiga qo'shilib,bir oy o'yladi. -Ro'zg'orda sotilmagan bir ona-bola sigir qoldi,bozorga olib chiqsang,biror millionga olar-ov?-dedi Samad aka.-Bu anavi pulga qancha bo'ladi o'g'lim? -Uch yuz dollar bo'ladi ota, -xomush javob berdi Kamol. -Qarzimizga urvoq xam bo'lmas ekan,sotmang,otasi,shuning sutini ichib turibmiz, -dedi Norxol Opa. -Uni xam sotsangiz nima yeb,nima ichamiz? -Sigirni sotmaymiz, -dedi Kamol uzil-kesil. -Boshqa yo'lini topamiz. -Qanaqa yo'lini,o'g'lim? -Rossiyaga ketaman, -dedi Kamol boshini ko'tarib. -Akrom o'rtog'im chaqirgan edi.Oyiga besh yuz dollar beradigan ish bor ekan.Yigirma oy ishlasam,qutular ekanmiz qarzimizdan. -Ali "valyutchik" yigirma oy kutmas,deb qo'rqaman,-dedi Samad aka xavotir bilan. -Boray-chi,o'sha yerda Akromdanmi,boshqa bolalardanmi,qarz olib,olti oyda Ali akaning qarzidan qutulsak,ularga ishlab berib,uzarman. -Chillang chiqmay turib,Rossiyaga ketsang,qudalar nima deydi,o'g'lim? -dedi Norxol Opa. -Keyinroq borsang bo'lmaydimi o'g'lim? -Bo'lmaydi, ena, -dedi Kamol. -Menga belimizni sindirgan qudalaringizning emas,Ali "valyutchik"ning aytadigan gapi muhim.Olti oyda o'n mingni to'g'irlab bermasam,uyimizni kuydiradi u.Erkin amakimning o'g'li Bahodirning qarziga hisoblab,yaqindagina qurgan uyini tortib olgani esingizdami? -Xa,qarindoshimiz bo'lsa xam,Alining insofi yo'q,bolam,borsang boraqol. -Ishim yaxshi bo'lsa,biror oydan keyin Komilni xam chaqirib olaman.Ikkovlashsak,qarzlarimizdan ertaroq qutulamiz.-Xa,ish topilishi bilan Komilni xam yoningga chaqirib ol,o'g'lim, -dedi Samad aka. -Baribir,u ham nima ish qilishni bilmasdan bekor yuribdi. Kamolga Akrom o'rtog'i yordam qildi.Borganidan vada qilgan ishiga joylashtirib qo'ydi.Ish beruvchilar xam insofli odamlar ekan,Rossiyada ro'yxatga qo'yish,ishlash imkonini beruvchi xujjatlarni to'g'rilashni o'zlari xal qilishdi. -Yaxshi ishlasang bo'ldi,keyin xisoblashaveramiz, -dedi qurilish ishlari boshqaruvchisi. -Men juda yaxshi ishlayman, -dedi Kamol. -Nima ish desangiz qilaman.Ishdan qochmayman. -Buni bilaman, -dedi boshliq. -Bu yerga kelgan o'zbeklarning xammasi shunaqa.Xammasi ishdan qochmaydi.Aytib qo'yay,shanba kuni yarim kun ishlaysan.Yakshanba kuni dam olasan.Shanba va yakshanba kunlari xam ishlayman desang,u kunlarga ikki xissa oylik to'layman. -Men shanba,yakshanba kunlari xam,bayram kunlari xam,kerak bo'lsa,kechayu kunduz xam ishlayman, -dedi Kamol. -Sen ishga kelgansan,bu yerga katorgaga kelganing yo'q,o'zingni xam ozroq avayla, -kuldi boshliq. -Mendagi muammo sizda bo'lsa,siz xam shunday ishlardingiz. -Qanaqa muammong bor? Kamol to'y qilamiz deb,katta qarz olishganini,olti oyda qaytarmasa,qarz bergan odam foizini xam olishini aytganda boshliq o'ylanib qoldi. -Da,ko'p yurtdoshlaring shunaqa,it azobida ishlaydilar va yillab yiqqanlarini bir kunda sovuradilar,yana qarzdor xam bo'lib qolishadi, -dedi sigaretini labiga qistirib. -Mayli,sen yaxshi ishlayver-chi,qarzing haqida o'ylab ko'ramiz. -Ukam xam bor,xo'p desangiz,uni xam chaqiraman. -Albatta,chaqir,bir o'zing qiynalib qolasan,qarzingni uzishga. *** -Mening bir-ikkita ishlarim bor,o'shalarni bitkazib olay,keyin boraman Moskvaga, -dedi Komil. -Bekor yuribsan-ku,o'g'lim,borsang,yaxshi bo'lardi,akang boshliqlari bilan gaplashibdi,senga xam ish berisharkan, - dedi Samad aka.- Ikkovlashsalaringiz,qarzlardan ertaroq qutulib olardik-da. -Ikki oy muhlat bering,ota,- dedi Komil.- O'rtoqlarim bilan beton g'isht chiqaradigan korxona ochmoqchimiz.Shu ish yurishib ketsa,Moskva shu yerga keladi,ota. - Unday bo'lsa,yaxshi ekan,- dedi Samad aka.- Ma,manavi bir yarim ming dollarni Ali akanga olib borib ber.Akang ikki oyligini yuboribdi.Qara o'chirib qo'ysin! Keyingi oy Kamol do'stlaridan qarz olib besh ming dollar jo'natdi.Pulni olishlari bilan qo'ng'iroq qildi: Bu o'zimning,Akromning,yana birga ishlayotgan o'rtoqlarimning oyligi.Darrov olib borib,Ali akaga beringlar.Foiz hisoblamay tursin.Keyingi oy yana to'rt ming jo'nataman.Faqat foizga hisoblamasin! Ali "valyutchik" xam insofini yeganlardan emas ekan,indamadi. Keyingi oyda Kamolning boshliqlari unga ishonch bildirishib,qolgan uch yarim ming dollarni ham berishdi.Xali ishlamagan oyning hisobidan. Shunday qilib,Samad aka qarzlaridan qutuldi. -Sen ham tezroq borib,akangga yordam bersang,u yoqdagi qarzlaridan ham tezroq qutulsa,yaxshi bo'lardi,- dedi Samad aka. -Anavi aytgan ish bo'lmadi,o'rtog'imning otasi ochgan edi u sexni,- dedi Komil. - Boshqa,bizdan ko'ra yoshi kattaroq,kuchliroq,tajribali ishchilarni olibdi.Bizga ish bermadi. -Unday bo'lsa,akangning oldiga tezroq boraqol o'g'lim,dedi Norxol opa. -Qish kelib qoldi, ena,- dedi Komil.- Bahor kelishi bilan jo'nayman, maylimi? - Mayli,qishni o'tkazib borganing ma'qul, -dedi Samad aka ham. *** Kechqurun ishdan kelib,yangasining xonasidan yig'i ovozini eshitgan Komil xavotir olib,uning xonasiga kirdi. Zilola divanga yuztuban yotgancha,yig'lardi. -Xa,yanga,tinchlikmi,kim xafa qildi sizni? - eshikdan kiriboq so'radi Komil. Zilola o'rnidan turib sochlarini to'g'irlagan bo'ldi. -Xech kim,- burnini tortdi Zilola. -Unda nega yig'layapsiz? -Meni xam odam o'rnida ko'radigan,dardimni tushunadigan biror kishi bormi bu uyda? -Sizda,yangi kelinchakda nima dard bo'lsin? - xayron bo'ldi Komil.- Yoki biror joyingiz og'riyaptimi? -Mana bu yerim og'riyapti,- chap ko'ksiga mushtladi Zilola.- Yuragim og'riyapti. -Do'xtir chaqiraymi,yanga?- shoshib uydan chiqmoqchi bo'ldi Komil. - Zilola uning yo'lini to'sgancha,uning qo'llaridan mahkam ushladi. -Bu dardni do'xtir davolay olmaydi,Komiljon,-dedi Zilola.- Men shu umidda kelin bo'lganmidim?Akangizga tegib,nima kun ko'rdim.Chillam chiqmay, tashladi-ketdi.Olti oydan beri sovuq yostiqni quchoqlab,tonggacha yig'lab chiqaman,Komiljon,nimaga tushunmaysiz? - Men, ... men nimani tushunishim kerak?- qo'llarini tortib olmoqchi bo'ldi Komil.- Nima qilay ayting? -Otangiz bilan onangizni mahallaga,yig'ilishga chaqirishdi,- dedi Zilola.- Yig'ilish xali ancha davom etadi.Ular yaqinda ketishdi.Bu yoqqa keling! Zilola sarosimaga tushgan Komilni o'ziga tortdi va bu ikki zinokorning extirosli olishuvlari tonggacha davom etdi. *** Komil ota-onasi uxlagach,xar oqshom yangasining xonasiga kiradigan bo'ldi. Navbatdagi kirishida Zilola Komilga xushxabari borligini aytdi. -Qanday xushxabar ekan?-ajablandi Komil. -Siz ota bo'lasiz? -Ota bo'laman? - birdaniga tushunmadi Komil.- Kimga?Qanaqasiga? -Mana bu kishiga, - Zilola o'z qornini nuqib ko'rsatdi. -Siz, ... siz xomilador bo'ldingizmi?- ko'zlari katta-katta bo'ldi Komilning. - Xa,buni siz qildingiz? Komil boshini changallagancha o'tirib qoldi. - Endi nima bo'ladi?- dedi Komil nafasi qisilib.- Endi nima qilamiz?Otam,onam nima deydi?Akam meni o'ldiradi-ku? - U yog'i sizning muammongiz,- kuldi Zilola.- Siz xomilador qildingiz,men tug'aman.Otangizga nima deysiz,onangizga nima deysiz,bu yog'i sizning ishingiz.Akangizdan esa qo'rqadigan yerim yo'q.U menga nima qilib beribdiki,bir nima talab qilsa.Bir oylik kelinchakni lochindek ko'zi chaqnagan ukasiga tashlab ketmasin edi. - Sharmanda bo'ldim!- boshiga mushtladi Komil.- Endi o'ldim! *** - Ota,birovga aytib o'tirmang,men ishlagani Turkiyaga ketyapman,xozir aeroportdaman,samolyot uchayapti, -dedi otasiga qo'ng'iroq qilgan Komil.- Birovga aytmang.Yangamga ham aytmang.Borgandan ishlab,pul yuboraman,keyin aytarsiz odamlarga. - E,bir davlatdan boshqa davlatga chiqib ketish shunaqa bo'ladimi,o'g'lim?- xayron bo'ldi Samad aka.- Odamga o'xshab,xamma bilan xayrlashib ketmaysanmi? - Shoshilinch shunaqa bo'lib qoldi,u yoqdagi tanishlarim yaxshi ish bor,tez kel,deyishdi,- dedi Komil. -Toshkentga kelib,chipta bor-yo'qligini so'rasam,shu bugunga joy bor ekan,chiqib ketaverdim,ota.Xavotir olmang,xammasi yaxshi bo'ladi. - Xo'p,bolam,yaxshi bor,o'zingni ehtiyot qil!- duo qildi Samad aka. -Begona yurtlarda seni Ollohning o'zi asrasin! - Yaxshi qoling,ota,- dedi Komil.- Meni kechiring!Mendan rozi bo'ling! -Bu nima deganing,o'g'lim? - xayron bo'ldi Samad aka. - Kechirim so'rab o'tirma,katta yigit bo'lib qolding.Bir ishni qilsang,oxirini o'ylab qilayotgandirsan,bolam.Rozi bo'ling,deb yuragimni xavotirga solib ketma,bolam.Bu gapni biz sizlarga aytishimiz kerak.Sizlardan doimo rozimiz bolam. Samad aka o'g'lining gaplariga tushunib-tushunmay ancha vaqt xayol surib qoldi. - Nega bunday o'tiribsiz,tinchlikmi? - so'radi xovliga kirib kelgan Norxol opa erining o'tirishi boshqachaligini ko'rib. Samad aka Komilning Turkiyaga uchib ketganini va uning telefonda aytgan gaplarini so'zlab berdi. - Shuningizga hech aql bitmadi-da,- javradi Norxol opa.- O'ziga o'xshagan jo'ralari bilan doim bir balolarni boshlab yuradi.Birortasi ketdik,degan bo'lsa,xamma jo'ralari qo'shilib,ketib yuborgandir,siqilmang,xademay qaytib keladi.Nega unday gaplarni aytgani xam xademay ayon bo'ladi. *** Norxol opa aytganidan xam tez ayon bo'ldi,xamma gap.Zilolaning oshxonaga kira olmayotganini,kirsa,qayt qilayotganini ko'rib,Norxol opaning esi chiqib ketayozdi. -Kelin,jon,kelin,nima desangiz deng,ammo bo'yimda bo'ldi,demang,aylanay,- dedi Norxol opa yolvorgan tovushda. - Bilib turibsiz-ku,nega bilmaslikka olasiz,- dedi Zilola og'zini qo'li bilan yopib.- Ikki oylik bo'ldi xomilam. Norxol opa yerga o'tirib izillab yig'lay boshladi. - Tugadigan men,siz nega yig'laysiz? - so'radi Zilola. -Yuzsiz uyalmadingmi?- dedi bir mahal Norxol opa bir nima esiga tushganday.- Kimdan xaromi bolang? - Birdaniga xaromi demang,o'z nevarangizni,- dedi Zilola.Bolam begonadan bo'larmidi?O'g'lingizdan,oyijon. - O'g'lim Rossiyaga ketganiga bir yil bo'ladi,xademay,orsiz?- dedi Norxol Opa. - Rossiyadagi o'g'lingiz bilan nima ishim bor,oyijon? -dedi Zilola.- Yo o'g'lingiz bittami? - Nima deding?- o'rnidan turib ketdi Norxol opa va tashqariga chiqa turib, eriga so'zlay boshladi: -Uyimiz kuyibdi,otasi,uyginamiz kuyibdi,qayerdasiz?Bu nima ko'rgilik,otasi nima ko'rgilik?- deya xushidan ketdi Norxol opa. *** Zilola otasining uyida tug'di. Lekin oradan ancha yillar o'tsa ham,ikki aka-uka Kamol ham,Komil ham uyga qaytmadi... Xa xayotimizda shunday voqealar ham uchrab turadi.Hikoyadan yaxshi xulosa chiqarasiz deb umiddaman.Muallif:Kamina!